การปลูกพืชแบบยกร่อง ข้อดีต่อการทำเกษตร

การปลูกพืชแบบยกร่อง เป็นวิธีการปลูกพืชด้วยการขุดคันดินล้อมรอบแปลงเกษตร และขุดร่องเป็นร่างแหเพื่อยกแปลงด้านในให้สูง โดยร่องที่ขุดจะใช้สำหรับกักเก็บน้ำ และให้น้ำแก่พืช

การปลูกพืชแบบยกร่อง ถูกพัฒนา และดัดแปลงมาจากแนวคิดของเกษตรกรในพื้นที่ลุ่มภาคกลางที่มีการขุดคันดินล้อมรอบแปลงเกษตรเพื่อป้องกันน้ำท่วมในแต่ละปี ด้วยการขุดแนวร่องเพิ่มขึ้นในแปลงเกษตรของตนเองเพื่อให้สามารถกักเก็บน้ำ และเป็นแหล่งน้ำให้แก่พืช รวมถึงการเพิ่มความสะดวกในการให้น้ำแก่พืชที่ง่ายขึ้น พืชที่นิยมปลูกด้วยระบบนี้ ได้แก่ ไม้ผล และพืชผักชนิดต่างๆ

การยกร่อง
การยกร่องจำทำการขุดคันดินบริเวณรอบแปลงเกษตรทั้งสี่ด้านให้มีความสูงประมาณ 1-1.5 เมตร เพื่อป้องกันน้ำท่วม และขุดร่องรอบทั้งสี่ด้านให้ลึก 0.5-1 เมตร กว้างประมาณ 1-2 เมตร ตามความเหมาะสม โดยไม่ต้องยกคันดินสูงสำหรับพื้นที่ไม่มีปัญหาเรื่องน้ำท่วม

การยกร่องในแปลงปลูกจะทำการขุดร่องขนานแปลงลึก 0.5-1 เมตร กว้าง 1-2 เมตร โดยนำดินที่ขุดมาถมแปลง ซึ่งความกว้างของแปลงประมาณ 3-6 เมตร ความยาวตามความเหมาะสมของพื้นที่ ขณะทำการขุดถมแปลงควรให้รถขุดบีบอัดของแปลงให้แน่นทุกครั้งเพื่อป้องกันดินทรุดตัว และพังลงได้ง่าย

การดูแลรักษาร่องจะต้องทำการขุดลอกร่องน้ำด้วยการตักโคลนตมจากท้องร่องมาถมบริเวณขอบร่องทุกๆ 1-2 ปี

ประเภทของแปลงยกร่อง

1. แปลงยกร่องสำหรับปลูกผัก
การยกร่องแปลงสำหรับการปลูกผักนิยมยกแปลงให้มีลักษณะนูนโค้งจากตรงกลางแปลงลาดลงสู่ขอบแปลงเพื่อป้องกันการขังของน้ำในแปลง และเว้นขอบแปลงเป็นที่ราบสำหรับทางเดินหรือลากเรือทั้งขอบแปลงทั้งสองด้าน ร่องที่ขุดจะลึกประมาณ 0.5-1 เมตร กว้าง 1-2 เมตร แปลงกว้าง 3-6 เมตร และจะสูบน้ำเข้าขังในร่องให้อยู่ในระดับต่ำกว่าขอบแปลงประมาณ 10-20 เซนติเมตร

ส่วนการยกร่องเพื่อปลูกผักอีกประเภทหนึ่ง คือ การยกร่องปลูกผักบนื้นที่ดอนหรือพื้นที่ลาบ โดยไม่ต้องการให้น้ำขัง ซึ่งเป็นการยกร่องแปลงให้สูงเพื่อให้หน้าดินร่วนซุย และลึก ขนาดร่องแปลงจะเล็กใช้สำหรับเป็นทางเดิน ซึ่งเป็นการปลูกผักโดยทั่วไป

2. แปลงยกร่องสำหรับปลูกไม้ผล/ไม้ยืนต้น
การยกร่องแปลงสำหรับการปลูกการปลูกไม้ผลหรือไม้ยืนต้นจะแตกต่างจากแปลงสำหรับปลูกผัก โดยจะมีลักษณะแปลงไม่โค้งนูน และมีการทำคันกั้นน้ำเตี้ยบริเวณรอบแปลงเพื่อช่วยกักเก็บน้ำไว้บนแปลงหรืออาจไม่ทำคันกั้นก็ได้ สำหรับความลึกจะประมาณ 0.7-1 เมตร ความกว้างของแปลง 3-6 เมตร ขึ้นกับชนิดของไม้ที่ปลูก

รูปแบบแปลงยกร่อง

1. รูปแบบปกติ
แปลงยกร่องชนิดนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้สำหรับให้พืช ไม่มีการยกคันดินรอบแปลง เพียงแค่ขุดร่องแปลงทั้งสี่ด้าน เป็นรูปแบบที่พบได้ทั่วไปในพื้นที่ลุ่มภาคกลางที่ไม่ประสบปัญหาน้ำท่วมขัง ร่องน้ำรอบแปลง และในแปลงลึกประมาณ 0.5-1.5 เมตร กว้าง 1-2 เมตร แปลงกว้าง 3-6 เมตร

2. รูปแบบน้ำท่วมขังน้อย
แปลงยกร่องชนิดนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันน้ำท่วม และกักเก็บน้ำไว้ใช้สำหรับให้พืช พบได้ทั่วไปในพื้นที่ลุ่มภาคกลาง ความสูงของคันดินรอบแปลงจะสูงมากกว่าระดับที่น้ำท่วมสูงสุด 0.5-1 เมตร คันดินกว้างประมาณ 2-3 เมตร ร่องน้ำในแปลงมีขนาดเหมือนรูปแบบปกติ

3. รูปแบบน้ำท่วมสูง
เป็นลักษณะของแปลงยกร่องที่พบได้ในพื้นที่ราบที่มักประสบปัญหาน้ำท่วมขังสูง ประกอบด้วยลักษณะคันดินรอบแปลงที่มีความสูงมากประมาณ 1-2 เมตร โดยทั่วไปจะพบมากที่ความสูงประมาณ 1.5 เมตร ส่วนร่องในแปลงปลูกจะมีขนาดเหมือนกับแปลงแบบง่าย ลักษณะแปลงแบบนี้มักพบในกลุ่มของเกษตรกรที่มีฐานะปานกลางถึงดีมาก

4. รูปแบบสำหรับพื้นที่ลุ่มน้ำท่วมสูงมาก
รูปแบบแปลงชนิดนี้จะพบมากในพื้นที่ลุ่มที่มักประสบปัญหาน้ำท่วมขังสูงมาก ซึ่งจะยกคันดินรอบแปลงสูงประมาณ 1.5-2.5 เมตร ลักษณะร่องในแปลงคล้ายกับรูปแบบอย่างง่าย

หลักพิจารณาการยกร่องแปลง
1. ลักษณะปัญหาของพื้นที่ ซึ่งจะพิจารณาถึงระดับของน้ำที่อาจท่วมขังทั้งท่วมขังไม่สูง ท่วมขังสูง ท่วมขังสูงมาก ซึ่งจะมีความจำเป็นที่ต้องยกคันดินรอบแปลงให้สูงกว่าระดับของน้ำท่วมขัง

2. เงินทุน ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องเตรียม และเลือกรูปแบบแปลงให้มีความเหมาะสมกับเงินทุนที่มีอยู่

3. ความสามารถการเก็บกักน้ำของดิน ซึ่งจะใช้พิจารณาระดับความลึกของร่องที่ต้องขุดเพื่อให้สามารถเก็บกักน้ำไว้ใช้สำหรับพืชให้เพียงพอ

4. แหล่งน้ำต้นทุน ซึ่งแปลงปลูกควรอยู่ใกล้กับแหล่งน้ำเพื่อให้ง่ายต่อการชักน้ำเข้าในแปลง